TİCARET SAVAŞI NASIL BAŞLADI? ABD NE YAPTI, ÇİN NE YANIT VERDİ?

ABD Başkanı Trump'ın, Çin’e milyarlarca dolarlık ek gümrük vergisi ve yatırım kısıtlamaları getirilmesini öngören genelgeyi, 2018'in Mart ayında Beyaz Saray’da düzenlenen törende imzalarken dile getirdiği gerekçesi, ülkesinin fikri haklarını ve teknolojilerini korumaktı. ABD'nin Çin karşısında verdiği ticaret açığının kontrol edilemez seviyelere ulaşması dolayısıyla harekete geçmek zorunda olduklarını ifade ediyor ve Çin’i ‘Amerikan entellektüel mülkiyetinin hırsızı’ olarak tanımlıyordu. “Bu birçok genelgenin ilki” denilerek imzalanan genelge ticaret savaşının fitilini ateşledi.

Çin, Dünya Ticaret Örgütü (WTO) üyelerine Mart ayının son haftasında bir çağrı yaparak, ABD'nin örgütü "tahrip etmesine" engel olmalarını ve Çin'in fikri mülkiyet hırsızlığı yaptığı iddiaları üzerine ABD'nin getirdiği gümrük vergilerine karşı çıkmalarını isteyerek, canavarın kafesine geri tıkılması gerektiğini söyledi. Çin'in WTO temsilcisi Zhang Xiangchen, ABD Başkanı Donald Trump'ın 60 milyar dolar değerindeki Çin mallarına, 1974 tarihli ticaret yasasının Section 301 adlı maddesini kullanarak gümrük vergisi koyma planının, DTÖ kurallarını ihlal ettiğini belirtti. Ancak “Önce Amerika” diyen Trump, savaşı başlatmış oldu. Trump’ın imzaladığı genelge karşısında, Çin Ticaret Bakanlığı, “ABD’nin uçurumdan önce atının dizginlerini çekmesini umduklarını” belirterek aksi takdirde kendilerinin de ulusal çıkarlarını korumak için sonuna kadar gideceklerini açıkladı. Aynı açıklamada “ABD’nin yanlış yöntemlerinin Pandora’nın kutusunu açmaya benzediğine dikkat çekilerek bu önlemlerin zincirleme tepkimeyi tetikleyeceği ve ticari korumacılık virüsünün dünyaya yayılmasına neden olacağı” savunuldu.

2016 yılında ABD mallarının en çok satıldığı üçüncü en büyük pazarı Çin’di. Amerikan mısırı, soya fasulyesi, domuz ürünleri ve uçaklarını en çok satın alan ülkelerin başında Çin geliyordu. Haliyle Çin, ek gümrük vergilerine “tarım ürünleri” ithalatına misillemeyle karşılık verdi. Ancak bu daha işin başıydı. Asıl büyük hamle, ABD ile Çin ilişkileri açısından hassas bir dönemde meydana geldi. ABD Başkanı Donald Trump ve Çin lideri Şi Jinping, Arjantin'in başkenti Buenos Aires'teki G-20 zirvesinde, karşılıklı olarak gümrük vergilerinin artırıldığı ticaret savaşında 90 günlük "ateşkes" ilan edildiği dönemde geldi. Teknoloji hamlesine başlanacağının işareti, Washington yönetiminin, Huawei'nin kurucusu emekli asker Rın Cıngfey’in kızı ve şirketin mali işler direktörü Mıng Vancou’nun Aralık 2018’de Kanada’da tutuklatmasıyla başladı. Yeni kısıtlamaları uyarınca Amerikan teknoloji firmalarının Amerikan hükümeti tarafından tahsis edilen ruhsat olmadan Huawei’ye teknoloji ihracatı yapması yasaklandı. Trump’ın Pekin’i casusluk programlarına katkıda bulunmakla suçladığı Huawei’nin uluslararası çaptaki faaliyetlerini kısıtlayacak hamlesi, yeni nesil mobil teknolojisi 5G’nin küresel arenadaki öncüsü olmayı amaçlayan firmanın hızını kesmeye dönük olarak yorumlandı. Arama motoru Google, Trump'ın getirdiği yaptırımlara uymak için Huawei’nin Android işletim sistemine erişimini kısıtlayacağını açıkladı. Google’den yapılan açıklamada Güney Kore menşeli Samsung’dan sonra dünyanın ikinci en büyük akıllı telefon imalatçısı olan Huawei’ye yapılacak teknoloji satışlarının ihracat ruhsatı gerektirmesinin yol açacağı sonuçların değerlendirileceği ve kısıtlamaya uyulacağı bildirildi. Ardından dünyanın önde gelen çip, işlemci ve modem üreticilerinden Intel, Qualcomm, Broadcom ve Xilinx gibi firmalar da Huawei’ye yapılan tedariği keseceklerini duyurdular. 

(Devam Edecek)