Ağustos'un önemi…

Aynı ay da 24 Ağustos 1938’da Hatay Cumhuriyeti ilk seçimini yaptı Arap çoğunluğa rağmen Meclis’e Türk milletvekilleri ağırlık kazandı.

Oysa bu diplomatik savaş hiçte öyle kolay olamamıştı.

İsterseniz o tarihin şöyle bir karıştıralım ve zorlukları görelim…

Suriye ile niye ezeli, düşman olduğumuzu da anlayalım..

xxx

9 Kasım 1936’da Suriye ile bir antlaşma yapan Fransa İskenderun dahil bölgedeki tüm haklarını Suriye hükümetine devretti. Türkiye bu durumu tepkiyle karşılayarak, Ankara antlaşmasının ihlal edildiğini ifade etti ve bu devir antlaşmasını tanımadığını ilan etti. Fransa’ya diplomatik yoldan konunun çözülmesini önerdi. Fransa bu teklifi reddetti. Ancak kısa bir süre sonra görüşmeye açık olduğunu ifade ederek diplomatik kanalları açtı. Fransa’nın tavır değiştirmesinde Almanya ve İtalya’daki totaliter yönetimlerin Avrupa’yı tehdit etmesi önemli rol oynamıştır. Fransa Türkiye’nin dostluğunun İskenderun’dan önemli olduğunu anlamaya başlamıştır. Bu gelişmeler üzerine 9 Ekim 1936 tarihinde Türkiye Fransa’ya bir nota vererek İskenderun’un da Suriye ve Lübnan gibi bağımsız bir devlet olması gerektiğini bildirdi. Bu durum üzerine konu Milletler Cemiyetine götürüldü. Milletler cemiyetinde İskenderun ve Antakya iç işlerinde tam bağımsız, dış işlerinde Suriye’ye bağlı özerk bir devlet olduğu kabul edildi. 

xxx

İşte Suriye’nin Hatay’ı sürekli olarak haritalarında kendi sınırları içinde göstermesinin nedeni de buydu..

Ancak Türkiye bu olaya bigane kalmadı. Hatay misak-ı milli sınırları içindeydi..

Harekete geçildi.

Türkiye Hatay sınırına asker yığarak kararlılığını gösterdi. Bu durum üzerine Fransa Hatay ile ilgili tavrını yumuşatarak Hatay’daki valisini çekerek yerine bir Türk vali atadı. Daha sonra iki ülke arasında anlaşma yapılarak Hatay’ın toprak bütünlüğü ve siyasi statüsünün ortaklaşa korunması kararlaştırıldı ve bu çerçevede 5 Temmuz 1938de Türk askeri Hataya girdi. 

24 Ağustos 1938’de Türkiye ile Fransa’nın gözetimi altında Hatay Meclisi seçimleri yapıldı. Nitekim 24 Ağustos 1938 tarihinde yapılan seçimlerde, Arapların mutlak üstünlüğüne rağmen, Sancak Meclisi'nde toplam 40 milletvekilinden 22'sini Türkler aldı. Böylece Hatay’ın bir Türk yurdu olmasına ilk adım atıldı. Sancak Meclisi, ilk toplantısını 2 Eylül 1938'de yaptı ve bu toplantıda Hatay Devleti adını kabul etti.

Ama dünya kaynıyordu ve Avrupa tam bir ateş topuydu. Bu genç ve küçük devlet savunmasız ve yalnızdı. Her ne kadar Hatay Fransa’nın garantörlüğünde olsa bile iş öyle kolay değildi.

Nitekim, Avrupa Nazi tehdidi artmaktaydı. Fransa Hatay’daki askerlerini çekerek bölgeyi Türkiye’ye bıraktı. Bu durum üzerine 23 Haziran 1939 tarihinde Hatay Meclisi oy birliği ile aldığı bir karar ile Türkiye’ye katıldı. Aynı gün Fransa ile bir antlaşma yapıldı. Fransa Hatay’ın Türkiye’ye bağlı olduğunu kabul etti. 

xxx

İşte Ağustos , ayı Türkiye için tarihi önemli bir aydır…

Kısaca hatırlatalım dedik..