Azerbaycan Cumhuriyeti bağımsız devlet oluşunun yüzüncü şeref yaşını idrak etmiş bulunuyor. Azerbaycan Devleti’nin ulaştığı bu muhteşem yıldönümü münasebetiyle Türkiye’de devlet ve millet çapında etkinlikler, çeşitli ilmi ve kültürel faaliyetler düzenlenmektedir. Türkiye’nin bütün kurum ve kuruluşlarıyla bu önemli tarihi yaşaması ve yaşatması gerektiğine inanıyorum.

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin 100. Yıldönümü önemlidir. Zira bu tarih Azerbaycan halkı kadar Türk ve Müslüman dünyasını da ilgilendirmektedir. Cumhuriyetin kurulması Müslüman dünyasında bir ilktir ve bu oluşumla kaybedilmiş devlet gelenekleri yeniden hayata geçirilmiştir.

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk başkanı olan Mehmet Emin Resulzade 1911 ile 1913 yılları arasında İstanbul’dadır. O günün önde gelen aydınlarıyla kurduğu temaslarla Türkçülük idealini, Ahmet Agayev ve Hüseyinzade Ali Bey ile birlikte Azerbaycan’a taşıyan Mehmet Emin Resulzade Ziya Gökalp’in  “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” düşüncesini 1917 yılında kurduğu Partisi’nin programına koymuştur. Yine partisinin programına din birliğinin yanında dil, edebiyat ve gelenek birliğine verdiği önemden dolayı Resulzade “bütün Türkler bir millettir” sözünü de yerleştirmiştir. O’nun Türkiye ile ilgisi basit hamaset duygularının ötesindedir. Tıpkı yıllar sonra merhum Haydar Aliyev’in ünlü sözü ‘’bir millet-iki devlet’’ deyiminde olduğu gibi, Resulzade de cumhuriyet kurulur kurulmaz dönemin Osmanlı yönetimiyle karşılıklı anlaşmaların imzalanıp, hayata geçirilmesini sağlamıştır.

Bakü’nün Rus işgalinden Kafkas Ordularıyla kurtarılması da bu anlaşmaların eseridir.

İki yılı kapsayan bağımsızlık döneminde Azerbaycan aydınları inanılmaz eserler vermişler ve adeta Türk dünyasında bir aydınlanma dönemi yaratmışlardır. O dönemin aydınlarının hayatta kalabilenleri daha sonra geldikleri Türkiye’de önce İstiklal Savaşı’nın sonra da genç Türkiye Cumhuriyeti’nin fikir mimarları olmuşlardır.