Anılarımız veya acı hatıralarımız, anlattıklarımızdan ne kadar farklı olabilir diye sorsam... Hiç şahit olduğumuz bir durumla ilgili olmayan veya farklı soru kalıplarıyla sorulduğunda gerçekten çok farklı cevaplar verdiğiniz oldu mu? Gerçek şu ki tamamı olmasa da kısım kısım gerçeğin çok ötesinde olmayan şeyleri söylüyoruz. Konuyla ilgili yapılan sosyal psikoloji deneyi ’de bunu doğrular nitelikte.

Elizabeth Loftus ve John Palmer tarafından yapılan Araba Kazası deneyinde, kişilerin hatıraları ve başından geçen anıları beyninde nasıl tuttuğuna dair oldukça farklı izlenimleri gözler önüne seriyor. Anılarımızı anlatırken veya sorgularken ne derece manipüle olduğumuzu bize kanıtlayarak anlatan ve yapıldığı dönem oldukça ses getirmiştir bir deneydir.

Katılımcılara bir araba kazasının görüntüleri gösterilerek o anı, olay yerine şahitmiş gibi anlatmaları istendi. İki gruba ayrılan katılımcılara olay örgüsünde ana karakterleri değiştirerek aynı tipte sorular soruldu. Örneğin; bazı katılımcılara araba çarpışma anında ilk hangi parçalar koptu?

Diğer katılımcılara ise "Çarpışma anındaki arabanın hızı neydi?" diye sorular soruldu.

Yani aynı cevabı bekleyen sorular farklı etkilere sahip fiillerle sorulur. Katılımcıların sorulara farklı cevaplar verdiği gözlemlendi. Yani sorunun sorulma şekli katılımcıların hafızasını etkileyebilir ve bu da yanıtlarını etkiler. Bu deney sayesinde insanlar, sorgulama teknikleriyle anıların kolayca manipüle edilebileceğini öğrendiler. Ve özellikle görgü tanıklarının farklı soru kalıplarıyla çok kolay manipüle edildiğini olmayan şeyleri bir zaman sonra olmuş gibi anlatmasına neden olduğu görülmüştür.