Kutlu bilgi saadet bilgisi kitabı
Dünya tarihi kanla dolu. Osmanlı bize en yakın tarihimiz olduğu için çok konuşulur. Padişahların hataları, yanlışları, baba, amca, kardeş, akraba öldürmeleri hep konu edilir. Halbuki tüm dünyada yönetim sınıfına dahil olan insanlar bu iktidarlarını ellerinde tutabilmek için, kendi aile bireylerinde devam etmesi için binlerce cinayet işlemişlerdir.İktidar güç, kuvvet, imkean, fırsat, nimettir ama aynı zamanda zor imtihandır ve tarih sayfaları çevrildiğinde bu imtihanı başarıyla geçmiş insana neredeyse hiç rastlanmaz.
xxxx
Kutadgu Bilig Saadet bilgisi.11. yüzyıl Karahanlı Uygur Türklerinden Yusuf Has Hacib’in Doğu Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han (Ebû Ali Hasan bin Süleyman Arslan)’a atfen yazdığı ve takdim ettiği Türkçe eserdir. Hükümdar bu eserden dolayı Balasagun’lu Yusuf’a, Has Haciplik (Teşrifat Nazırlığı) unvanını vermiştir.
Okuyana kutlu olsun ve ona yol göstersin diye bu esere Kutadgu Bilig adını verdiğini söyleyen Yusuf Has Hacip, “saadet bilgisi” anlamındaki bu eşsiz eseri 1069-1070 yıllarında kaleme almıştır.
Bu yıllar Karahanlı devletinin yıkılmaya yüz tuttuğu yıllardır. Çünki Arslan Kara Han’dan sonra iki oğlu Bazır Han ve Oğulçak Hanlar gelip geçmiş, Bazır Han’ın oğlu Satuk Buğra Han gelip geçmiş. Karahanlılar Samani şehzadesi Ahmed Bin Nasır’ın Karahanlı’lara iltica edip Artuç Valiliği yapmasından, Bazır Han oğlu Satuk Buğra Han’ı yetiştirip Müslümanlığı kabul etmiş olmasından çok sonradır.
xxxx
Kutadgu Bilig, her iki Dünya’da da mutluluğa kavuşmak için gidilmesi gereken yolu göstermek maksadıyla yazılmıştır. Yusuf Has Hâcib’e göre, öteki Dünya’yı kazanmak için bu Dünya’dan el etek çekerek yalnızca ibadetle vakit geçirmek doğru değildir. Çünkü böyle bir insanın ne kendisine ne de toplumuna bir yararı vardır; oysa başkalarına yararlı olmayanlar ölülere benzer; bir insanın erdemi, ancak başka insanlar arasındayken belli olur. Asıl din yolu, kötüleri iyileştirmek, cefaya karşı vefa göstermek ve yanlışları bağışlamaktan geçer. İnsanlara hizmet etmek suretiyle faydalı olmak, bir kimseyi, hem bu Dünya’da hem de öteki Dünya’da mutlu kılacaktır.
Xxxx
Satuk Buğra Han Karahanlıların Müslüman olmasını sağlamıştır ama önce amcasını sonra da babasını savaşta yenip, öldürmüştür. Bütün dünyada 19. Yüzyıla gelininceye kadar hüküm süren bir tafta şehir devletleri , öte yanda büyük devletler, imparatorluklar daima liderin ölümüyle oğulları arasında bölünüp iki, üç yeni devletçik şeklinde devam etmişti. İktidarı paylaşmak istemeyenler birbiriyle savaşmış, kanlar dökmüş ve sonunda güçlü olan, daha çok kan akıtan yönetimde kalmıştır.İktidarı kazanmak bazen onu elde tutabilmekten daha kolay olabilir. Babası Hakan olan bir oğul babasının ölümüyle hakan seçilebilir. Ama o iktidarı elde tutmak hiç de o kadar kolay olmayacaktır. Bu yüzden iktidarı kansız ele geçirenler bile daha sonra o iktidarı elinde tutabilmek için sürekli güç kullanıp kan dökmüştür.
Xxxx
Saadet Bilgisi kitabı yazıldığı tarihlerde de kan gövdeyi götürüyordu ve iktidarlar kurulmaya, elde tutulmaya çaba gösteriliyordu. Yusuf Has Hacip’in kitabı aslında okuyan herkese adaletli olmayı nasihat eden bir kitaptır. İçinde Allah inancı, ahret inancı, İslami esaslar, ahlak kuralları, ilim, ilmin değeri, ufak çapta ilimlerin tasnifi yer almaktadır.
Kitap il Türkçe olmakla övünç kaynağıdır. Ama bir mesele hep es geçilmektedir. Türkler yazmaya, kitaba, okumaya Müslüman olduktan sonra sahip oldular. Manihacılığa inanan Uygurlar’ın yazısı, okuması, kitabı olmadığı gibi başka Türk boylarının da kitabı yoktur.
Xxxx
Orhun Yazıtları devlet eliyle uzmana para karşılığı yazdırılmış, yaptırılmıştır. Halkın okur-yazar olduğunun kanıtı sayılamaz.
