Türkçe’de bir deyim var. Marifet iltifata tabiidir. Genel olarak şu denmek isteniyor: Her hangi bir insanın her hangi bir marifetini sergilemesi göreceği rağbete, kendisine verilen değer göre artar, azalır.
Bunun doğru bir deyim oluşunu anlatmak için bir sürü düşünce ileri sürülebilir. İnsanların davranışlarında hoşa gidenlerin artması için, tebrik edilmeleri, aynı zamanda teşvik edilmeleridir.
İnsan beğenilmek ister. Bu duygu insana neden verilmiştir ayrı bir konu. Ama bir vakıa. İnsan beğenilmek ister. Sevilmek ister. Tebrik ve takdir ister. Ama bu istediklerini bulduğunda şımarır. Kendini dev aynasında görmeye başlar. Ya da daha doğru bir söyleyişle kendini aynada dev olarak görür. Bu, onun marifetlerini artırma yerine, ‘tamam ben oldum. Ustayım, üstadım’ demeye başlar. O dakikadan sonra geri sayım başlar. Marifetinin niteliğinde düşüş görülür, ama kendisi bu düşüşü far etmez. Gün gelir niteliğini kaybetmiş marifetleri takdir edilmez olur. İltifatlara hasret kalır. Ondan sonra dertlenmeye, yeterince takdir görmediğinden şikeayet etmeye, onun için de başarısız olmaya başladığını dillendirir. İnsan böyledir. Gerçeği aramak yerine birilerini suçlamayı tercih eder.

Xxxx

Şımarmak insanın doğasında, fıtratında var. İnsanın fıtratında iki tarafı keskin duygular milyonlarcadır. Denetlenmezse, sınırlandırılmazsa, terbiye edilmezse baştan sona rahmet olan duygular bile başa bela haline dönüşür.
Özgüven gibi. İnsanın bir işi başarması için özgüven, kendine güvenmesi, başaracağına inanması şart. Ama bu duygu dizginlenmezse, enaniyet, Firavunluk derekesine kadar iner. Korku da böyledir, cesaret de. Sevgi de böyle, nefret de.

Xxxx

Marifet iltifata tabiidir sözünü tersinden söylesek acaba ortaya ne çıkar hiç düşündünüz mü? Şöyle söyleyeli. İltifat marifete tabiidir. Bu genel olarak şu demek olur:
Bir marifet varsa iltifat edilir. Bir marifet varsa, takdir ve tebrik edilir. O halde iltifatın olması için ortaya konulan bir marifet olmalıdır. Tamam ama ortaya konulan marifet takdir gördükçe ziyadeleşir, semirir, sayısı artar, niteliği artar. Nereye kadar? Şımarma duygusu devreye girinceye kadar. Şımarma başladığı an iltifat edilen marifet zayıflamaya, cılızlaşmaya ve giderek marifet olmaktan uzaklaşmaya başlar.