Modern çağda 18 yy büyüsü…

18 yy' daki yapıların genellikle sahiplerini yansıttığına inanıyorum. Bu kanıya nerden vardın derseniz; Böyle bir binayı ancak çok zevkli ve ince ruhlu yani şiir seven kültürlü bir insan yaptırabilir aynı Ragıp Sarıca Paşa gibi…

Osmanlı devlet adamı, diplomat, şair, kütüphaneci, çevirmen;

Namıdeğer Koca Rakıp Paşa 1698, İstanbul’da doğdu ve 1763, İstanbul’da vefat etti.1698 yılında İstanbul’da doğdu. Babası defterhane kâtibi Şevki Mustafa Efendiydi. Küçük yaşta babasının yanında Doğu dillerini öğrendi, iyi bir öğrenim gördü. Bağdat defterdarlığı, Sadaret mektupçuluğu gibi memurluklarda bulundu, bilim, edebiyat ve idare işlerinde gösterdiği başarı, Bağdat valisi Ahmet Paşanın takdirini kazandı; vali için yazdığı kaside de para bağışı ile mükafatlandırıldı.

1739`da Rusya ile imzalanan Belgrad Antlaşması`nın Osmanlılar lehine hükümler içermesinde etkisi oldu. Bu başarısı üzerine 1740’ta Reisülküttaplığa (bugünkü Dışişleri Bakanlığı), 1743’te vezirlik rütbesi ile Mısır valiliğine atandı. 1748’de Kubbe veziri olarak İstanbul’a çağrıld; Aydın muhasıllığı ile görevlendirildi. Sayda (1750), Rakka, Halep (1755) valiliklerinde bulundu. Bir okuma tutkunu olan Koca Ragıp Paşa, valiliklerinde bulunduğu yerlerden yazma eserler topladı.

1757 yılı Ocak ayında Osmanlı padişahı III. Osman’ın sadrazamı olarak sadarete geldi. Sultan Üçüncü Mustafa zamanında da sadrazamlığa devam etti. 1753 yılında III. Mustafa’nın dul kız kardeşi Saliha Sultan ile evlendi. Vilayetlerde asayişin korunması, maliyenin düzeltilmesi, askerin disiplinli eğitimi, savaş gemileri yapımı, Laleli Camii inşası, Koca RagıpPaşa sadrazamlığı sırasında gerçekleşti. Avrupa Devletleri arasındaki Yedi Yıl Savaşı sırasında Osmanlı Devleti’ni savaşın dışında tuttu.

III. Mustafa’nın İstanbul’da başlattığı imar hareketine katıldı ve Koska’da (Laleli) kütüphane, çeşme, mektep yaptırdı. Kendi servetini kültür yatırımlarına harcamak istiyordu. Daha önce vali olarak bulunduğu yerlerde yaptığı gibi İstanbul kütüphanelerinden de yazma eserler topladı. Bilim adamlarının övgü ile bahsettiği bir kütüphane yarattı.

1763 yılında Caddebostan’daki köşkünde vefat eden  Koca Ragıp Paşa, İstanbul Koska’da kendi adını taşıyan kütüphanenin yanında gömülüdür

Devlet adamlığını ve edebi kişiliğini bir arada yürüten Koca Ragıp Paşa, üç dilde şiirler yazdı. Şiirleri hikmet (felsefe) ağırlıklı idi. 18. yüzyıl divan şiirinin beli başlı temsilcileri arasında yer aldı. Yaşarken şiirlerini toplayamamış ancak ölümünden sonra (1836, 1859) şiirleri düzenli bir divan halinde toplanmıştır. Koca Ragıp Paşa’nın günümüze kadar gelen ve İstanbul kütüphanelerinin bazılarında asılları bulunan diğer eserleri ise “Münşead Mecmua”, “Tahrik ve Tevfik” (I. Mahmut ile Nadir Şah arasındaki yazışmaları ve elçiler arasındaki görüşmeleri içerir), “Safinat al Ragıp” (Arapça muhezarat kitabı) ‘tır.

1763 yılında ölen Koca Ragıp Paşa, İstanbul Koska’da kendi adını taşıyan kütüphanenin yanında gömülüdür

 Ragıp Sarıca Paşanın Hanları

Paşa dermiş ki “Bu yaptırdığım hanların adları Osmanlı’nın yayıldığı kıtaların adlarını tamamlayacak.”

II. Abdülhamit döneminin en zengin devlet adamlarından biri, mabeyin başkâtibi olarak görev yapan Eğribozlu Sarıca Ragıp Paşa’ymış. Bu paşa, Beyoğlu Pasajlarından üç tanesini yani Afrika Pasajı, Rumeli Pasajı ve Anadolu Pasajı ona aitti . II. Abdülhamit 1908 tarihinde tahttan indirilmeseydi Ragıp Sarıca Paşa’nın beş kıtayı tamamlayacağı halk arasında konuşulur.

Rumeli Han

Rumeli Pasajı; İstanbul Boğazı’nın Rumeli yakasında Beyoğlu İstiklal Caddesi’ne cepheli olarak Sultan II. Abdülhamit’in mabeyincisi Ragıp Sarıca Paşa tarafından 1900 tarihlerinde inşa edilmiştir. Yıldız Sarayı Baş Mabeyncisi Ragıp Sarıca Paşa yatırımlarını gayrimenkule yapmıştır. İstanbul’da Kadıköy, Moda ve Beyoğlu’nda büyük gayrimenkuller inşa ettirmiştir. Beyoğlu’nda Rumeli Pasajı, Afrika Pasajı, Anadolu Pasajı isimli tüccar apartmanlar yaptırmıştır. Sultan II. Abdülhamit 1908 tarihinde tahttan indirilmeseydi Ragıp Sarıca Paşa’nın beş kıtayı tamamlayacağı halk arasında konuşulur.

Binanın yerinde eskiden Bodos ve Kevork isimli şahısların Odun depoları bulunmaktaydı. Yapının mimarının kim olduğu konusunda farklı fikirler bulunmaktadır. Yapının mimarının kimliği konusunda İstanbul’da farklı binaları olan Jasmund veya Pappa üzerinde bir mutabakat yoktur. Pasajın üst katlarına da çıkılabilen beş kapısı bulunmaktadır. Yapı dokuz katlı olarak inşa edilmiştir. Bina kagirdir. Üst katlar konut olarak planlanmış olup 56 daire bulunmaktadır. Binanın yapıldığı dönemde eklektik yapılar çokça yapılmaktaydı. Özellikle giriş kapısı fazlaca süslü ve detaylıdır. Binanın eski sahip ve kiracıları arasında Rebul Eczanesi, galeri Edip, Abdullah Efendi Lokantası gibi İstanbul’a damga vurmuş firmalar vardı. Bina üç bölümde Konsol olarak cumba şeklinde dışarı çıkmaktadır. İki katta bir tekrarlanan Balkonlar bulunur.

Rumeli Pasajı Adres: Halaskargazi Mahallesi, Şafak Sokak, Nişantaşı No:40 Şişli/İstanbul

 Anadolu Pasajı

Sarıca Ragıp Paşa’nın Beyoğlu’na kazandırdığı pasajlardan bir diğeri, Beyoğlu’ndaki diğer pasajlarla karşılaştırıldığında pek de şaşalı olmayan Anadolu Pasajı. Dışarıdan sıradan bir apartman gibi görünen fakat içine girdiğinizde büyüklüğüyle sizi şaşırtan bir yapı. Son yıllarda geniş kapsamlı bir yenilenme ile dönüşmeden önce Anadolu Pasajı’nın en önemli sakinlerinden biri Hacı Salih Lokantası olmuş. Bu lokantadan önce ise yerinde çok ünlü bir Rum meyhanesi varmış, (daha sonradan el değiştirerek Anadolu Birahanesi adını alan) Şark Birahanesi ya da Brasserie de l’Orient.

Anadolu Pasajı Adres: Mollafenari Mahallesi, Celal Ferdi Gökçay Sk. No:4, Fatih/İstanbul

Afrika Pasajı

Beyoğlu Büyükparmakkapı Sokak’ta yer alan Afrika Han, 1906’ta Ragıp Paşa Ailesi için Sarıca Arif Paşa tarafından yapıldı. Tarihe tanıklık eden han, Osmanlı paşalarına, Pera'nın en köklü ailelerine ev sahipliği yaptı.

İsmini Osmanlı’nın fethettiği üç kıtadan biri olan Afrika’ya ithafen alan tarihi han, Büyükparmakkapı Sokak’ta sol tarafta yer alıyor; girişinde Hayal Kahvesi ve Nizam Pide bulunuyor. İki sokak arasında bir geçit görevi gören Afrika Han’ın kapılarından biri Büyükparmakkapı diğeri de Küçükparmakkapı’ya açılıyor.

Terasında Boğaz'ı ve Haliç'i gören han, 3 bloktan oluşuyor. Bin 93 metrekare olan hanın kapalı alanı ise 8 bin 200 metrekare. Zemin ve bodrum da dahil olmak üzere 9 katlı;95 civarında daire var.

Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi 

Osmanlı devletinin ünlü sadrazamlarından ve divan şiiri sanatçılarından olan Koca Ragıp Paşa tarafından inşa edilen külliyenin bir parçası olarak yapılmıştır. Bazı kaynaklarda işaret edilen bilgiye göre "Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi' mimarı Tahir Ağa isimli mimardır ama bu bilgi hiçbir şekilde doğrulatılamamıştır. Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi'nin okuma salonu olarak tabir edilen kısmının çatısı yerden yaklaşım on üç metre yüksekliğinde bir kubbe ile örtülüdür. Kubbenin dayandığı kolon vasfındaki sütunlar ise demir parmaklıklarla çevrilidir. Bu salon, Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi'nin en büyük kitap istifhanesidir. Bu istifhanede üç adet ahşaptan imal edilme kitap dolabı yer alır. "Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi' duvarları on sekizinci asrın nadide çinileri ile bezenmiştir. "Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi' koleksiyonu ilk etapta Sadrazam Ragıp Paşa'nın bağışladığı bin adetlik el yazması kitap ile oluşturulmuştur. Daha sonra bağışlarla geliştirilen koleksiyon, dört yüz kırk yedi cilt kitap Yahya Tevfik Medresesi'nden, iki yüz yedi cilt kitap Yeni Medrese'den, yüz yetmiş iki cilt kitap Musalla Medresesi'nden aktarılarak genişletilmiştir. Genelde sözel bilimlere ait eserlerin bulunduğu "Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi', geneli Arapça dilinde yazılmış kitaplardan oluşmaktadır. Yaklaşık on iki bin kitabın bulunduğu "Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi' koleksiyonunun, bin iki yüz yetmiş dört adedi el yazması, bin yedi yüz dört adedi eski harfle basma eserlerden oluşmaktadır. Geri kalan kitapların tamamı ise yeni derlemelerden meydana gelmektedir. Kütüphanenin içinde bulunduğu külliyedeki Sıbyan Mektebi ( İlkokul )uzun süre eğitim amacı ile kullanılıp bir müddet sonrada kısa süreliğine "Kütüphaneler Tasnif Komisyonu Bürosu' olarak değerlendirilmiştir. Takvimler 1954 yılını işaret ederken de bu bina çocuk kütüphanesi halini almıştır. Koca Ragıp Paşa, kütüphanenin hizmete açılmasından kırk gün sonra vefat etmiştir. Türbesi ise kütüphanenin de bulunduğu külliyenin bahçesinde yer almaktadır. Süleymaniye Kütüphanesi'ne bağlı olarak hizmet veriyor Adres : Ordu Caddesi No.225, Laleli, İstanbul, Türkiye

Caddebostan’daki Köşk

Cemil Topuzlu Caddesi’nde yer alır. Mabeynci Ragıp Paşa tarafından yaptırılan köşklerin mimarı; Sirkeci Garı’nın da  mimarı olan Prusyalı August Carl friedrich Jasmund’dur. 1906 tarihli köşkler; büyük bir koruluk, iki köşk ve caddenin kara tarafında bulunan tek katlı selamlıktan oluşmaktadır.