Rolmaske
Maske, sıfat, yüz, sima, ru, beniz, suret, surat benzer anlamları yüklenen kelimeler. Aralarında bazan fark var, bazan yok. Bütün bu kelimelerle deyimler de yapılmış, dilimizde sık kullanılan tekerlemeler, belirlemeler, özdeyişler, sövme sözleri üretilmiştir.
Maske başkalarına gösterilen yüz. Bizi görenlerin gördüğü yüzümüze maske denilebilir. Bu maskeyi kimi insanlar, ama çoğunlukla kimi insanlar özelliklerle donatırlar. Bu donatma belli ölçülerde gereklidir ama belli oranı aştıktan sonra lüzumsuzdur.
Xxxx
Önce gerekli olan özelliklerin insan fıtratıyla ilgili olanları vardır. Kadınlık, erkeklik, gençlik, çocukluk, bebeklik, yetişkinlik, olgunluk, ciddilik, şenlik, mütebessimlik, sertlik gibi içinde yaşadığımız cemiyetin bizden beklediği yüzler var. Bu yüzleri, maskeleri takınabilmek için gerekenler yapılır. Misafir karşılarken asık bir surat, kavga ederken mütebessim bir çehre yakışmaz. Buna rolmaske de denebilir. Hayatın her alanında, insandan beklenen rolmaskeler vardır. Devlet memurundan, savcıdan, hakimden, avukattan, vezne memurundan, polisten, öğretmenden, esnaftan, tacirden, imalatçıdan, satıcıdan beklenen rolmaske de farklıdır.
Kadınların da cinsiyetleriyle ilgili rolmaskeleri vardır. Yüzünün her alanındaki tüyleri almamış, saçını taramamış, beden temizliğini yapmamış ve toplumun kabulüne uygun giyinmemiş bir kadın rolmaskesini takmamış demektir.
Xxxx
Rolmaske sadece yüz görünümünden ibaret de değildir. Her yaşın insanında aranan özellikler, her cinsin kendinden beklenen özellikleri, konuşurken seçilen kelimeler, kelimelerin söyleniş, telaffuz biçimi, tonlaması, evde, sokakta, okulda, işyerinde, seyahat sırasında, hasta ziyaretinde, iş görüşmesinde, buluşma anlarında, buluşma önünde ve sonundaki dakikalarda, iş başında, özetle hayatın her dakikasında ayrı rolmaskeler vardır. Beklenen rolmaskeleri gösterebilenler işlerinde, yaşamlarında, başarılı olurlar. Uygun rolmaskeleri kullanamayanlar işlerinde, evlerinde, hayatlarında başarısız olurlar.
Xxxx
İşin en ilginç yanı bu başarı ile bağlantılıdır. Cemiyetin insandan beklediği rolmaskeler kimilerinde yaratılıştan vardır. Kimileri de gerektiği için anlık üretirler. Bu derecede bir arıza yoktur.
Devletin, yönetimin, cemiyetin, aile bireylerimizin, amirlerimizin, memurlarımızın, üstümüzdekilerin ve astlarımızın bizde görmek istedikleri bir rolmaske olduğu gibi, insani ahlakın da, milli ahlakın da, dinin de, imanın da, haysiyet ve asiliyetin de insanda görmek istediği bir rolmaske vardır.
İnsanın kendine yabancı, ama kullandığında işine yarayacağını umduğu özellikleri rolmaskesine katmasına zekea da denebilir, riya da.
Xxxx
Kimi insanlar tanırsınız. O insan başkalarının yanında adeta bir başka insan haline dönüşür. O insanların yanından ayrıldığında hızla bilindik kimliklerine kavuşurlar. Buna ahlak ve din riyakear demektedir. Sahte gülüşler, ticari gülüşler, iyilik meleği tavırları eğer fıtratta yok ise çok çabuk fark edilir.
Xxxx
Başarı için birilerine tebessüm etmek gerekiyor, ediyorsanız, birilerine sövmek gerekiyor diye sövüyorsanız, kibarlık, nezaket gösteriyorsanız anlık, ama küçük bir gerginlikte hiç eser kalmıyorsa o kibarlık ve nezaketten, sizin her şeyiniz sahte demektir. İşte rolmaskeleriniz samimiyet içermiyorsa, ona riyakearlık deniliyor.
Xxxx
Toplumbilim rolmaske terimi ile yola çıkmayı denediğinde bir çok meseleye ışık tutabilecek diye umut içindeyim.
