Trenle tarih yolculuğu
Bir soruyla başlayalım bugün…
Yaşadığımız bölgenin tarihini ne kadar biliyoruz?…
Denizli’nin Goncalı’sından İzmir’in Basmane’ye trenle gidenler tarihin içinde yolculuk yaptıklarının farkında mı?
Osmanlı'nın ilk raylarında yolculuk keyfi ilgi görüyor
Aydın bölgesinde üretilen sanayi ve ticari malların İzmir limanına ulaştırılarak yurt dışına çıkması amacıyla 1866'da hizmete açılan 130 kilometre uzunluğundaki tarihi demir yolu hattında 153 yıldır tren sesi duyuluyor.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları'nın kayıtlarına göre, Osmanlı, Avrupa'da buhar gücünün demir yollarında kullanılmaya başlanmasından 26 yıl sonra 1856'da demir raylarla tanıştı.
Türk demir yolu serüveni, bir İngiliz şirketine verilen imtiyazla 163 yıl önce ilk demir yolu hattı olan 130 kilometrelik İzmir-Aydın hattının temelinin atılmasıyla başladı.
Yapımı 7 Haziran 1866 tarihinde tamamlanarak hizmete giren İzmir-Aydın hattı 1935 yılında millileştirilerek Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları'na devredildi.
Aydın yöresinde üretilen sanayi ve ticari malların İzmir limanına ulaştırılması için yaptırılan ve o dönem 130 kilometre uzunluğundaki hat günümüzde ise yolcu taşımacılığında önemli bir rol üstleniyor.
İyide bu demiryolu neden yapılmış…
Bu demiryolu’nun yapılması Türkiye’nin sanayileşmesinin ilk adımı bile sayılabilir.
Yapılma gerekçesi, ise daha bir ilginç:
Amerikan İç Savaşı… (Kaynak:Tevfik Çavdar-Osmanlı’nın yarı sömürgeleşmesi)
Evet yanlış okumadınız. bu demiryolunun yapılma nedeni Amerikan İç savaşı…
Neden?
Çünkü Amerikan iç savaşıyla İngiliz tekstil (kumaş) sanayi çöküyor. Malum İngiliz kumaşı o dönemlerin en ünlü kumaşı. Ham maddesi ise Virginaya pamuğu…
Bu pamuktan elden edilen ipliğin kalitesi kumaşa yansıyor, ama iç savaş öncesi ve sonrası nedeniyle kumaşın üretimi için gerekli pamuk üretilemiyor…
Virginiaya pamuğuna en yakın kalitede pamuk için ise iyi toprak Pamukkale Ovası’nda..
İngilizler demiryolunun bu ovanın başına kadar yapar. Yıllar sonra Denizli kent merkezi için ek demir yolları döşenir…
Pamukkale Ovası’nın pamukları o dönemlerde İzmir’de de Basmahanelerin olduğu yere kadar uzatılır.
Pamuk, basmahanelere verildikten sonra büyük bölümü İngiltere’ye doğru yola çıkar…
Okyanuslar ötesindeki bir ülkedeki iç savaş işte bir imparatorluğun ekonomisini böyle etkilemiştir..
Goncalı-Basmane hattında yolculuk yapanlar bu tarihi yolda yolculuk yaptığını bile bilmezler.
